Tsjerkwert

Ut Wikipedy
Tsjerkwert
Doarpssicht
Flagge Wapen
Polityk
Lân Nederlân
Provinsje Fryslân
Gemeente Súdwest Fryslân
Sifers
Ynwennertal 447 (2022) [1]
Oerflak 12,18 km²
werfan lân: 12,01 km²
werfan wetter 0,16 km²
Befolkingstichtens 37 ynw./km²
Oar
Tiidsône UTC +1
Simmertiid UTC +2
Koördinaten 53° 02' N 5° 30' E
Webside Side fan Tsjerkwert
FB-side fan Tsjerkwert

Tsjerkwert is in terpdoarp yn de gemeente Súdwest-Fryslân, súdwest fan Boalsert.

Topografy[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De himrik fan Tsjerkwert grinzet, fan it noarden, mei de klok mei, oan: Boalsert, Blauhús, Greonterp, Dedzjum, Parregea en Eksmoarre. It doarp leit oan de eastkant fan de Warkumer Trekfeart tusken Boalsert en Parregea. Oan de súdkant fan it doarp giet fan de trekfeart it Van Panhuyskanaal nei it westen nei Makkum. Oan de westkant fan de trekfeart leit ek de N359, dêr't it doarp oer in brêge mei ferbûn is. Nei it súdeasten rint de Himdyk nei Blauhús.

Ta de himrik fan Tsjerkwert hearre ek de buorskippen Aaksens, Arkum, Beabuorren, Ymswâlde, Jonkershuzen en Jousterp.

Skiednis[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De yn 1800 ôfbrutsen Waltastate

It doarp ûnstie eartiids op in terp en ûntjoech him letter ek by de feart lâns. Sa ûnstie der njonken it terpdoarp ek in lange streek.

Yn de 13e iuw waard it doarp 'Kercwere' neamd. Dêrnei folgen nammen lykas 'Kercwerve' (1313), 'Kerkwerc' (1331), 'Karcwarde' en 'Kercwaerd' (1333), 'Kercweer' (1399), 'Tzerckwert' (1453) en 'Tjerckwert' (1664). De plaknamme ferwiist nei in tsjerke ('tjerk') op in opheging foar bewenning, yn it Aldfrysk 'werve'.

Op it plak fan de yn 1800 ôfbrutsen Waltastate stiet tsjintwurdich in mânske pleats. De state waard nei de Walta's troch de Fan Cammingha's bewenne en nei it ferstjerren fan Watse fan Cammingha (1668) liet syn frou Rixt fan Donia foar har man in moarmeren praalmonumint yn de tsjerke sette.

Oant 2011 lei Tsjerkwert yn de eardere gemeente Wûnseradiel. Yn 2011 is dy gemeente opgongen yn de gemeente Súdwest Fryslân.

Mienskip[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It doarpshûs is It Waltahûs. De doarpskrante fan Tsjerkwert hjit 't Skieppesturtsje, ferneamd nei de skelnamme fan de Tsjerkwerters. Op it nijjiersbal wurdt de jierpriis fan Tsjerkwert útrikt: De Skieppesturt. De ûnderskieding bestiet út in echte skippesturt út de ienige skiep- en laamsfachtloaierij fan Nederlân, dy fan Van Buren oan de Warkumer Trekwei yn Boalsert. De byhearrende oarkunde wurdt jûn om minsken yn it sintsje te setten, dy't yn de rin fan de jierren boppe de grutte grize kloft fan warbere wurkers útstekke. De sjuery bestiet út redaksjeleden fan de doarpskrante.

Tsjerkwert leit op de helte fan de rûte fan de Alvestêdetocht. Sûnt 2021 is it doarp ferrike mei it keunstwurk 'Fyftjin en Fierder'. It bestiet út ferskillende dielen fan 15 silhûetten oan de Warkumer Trekfeart. Elts silhûet stiet foar it jier dat de tocht rieden waard en foar de silhûetten hawwe ynwenners fan it doarp model stien.[2]

Tsjerke[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Alde pastorije
De Wikipedy hat ek in side Sint-Petrustsjerke (Tsjerkwert).

De PKN-gemeente Tsjerkwert-Dedzjum makket alle sneinen gebrûk fan de Petrustsjerke yn Tsjerkwert. Ienris yn de moanne brûkt de PKN ek de tsjerke fan Dedzjum. Oant 1987 hie Tsjerkwert ek in grifformearde tsjerke, de Lytse Tsjerke. Yn 1987 waard de Lytse Tsjerke sletten, mar it gebou krige in oare funksje en bleau sûnder al te grutte feroarings oan de bûtenkant bestean.

De eardere grifformearde tsjerke

Skoalle[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

It doarp hat ien basisskoalle: de kristlike basisskoalle De Reinbôge.

Ferienings[3][bewurkje seksje | boarne bewurkje]

  • Begraffenisferiening Tsjerkwert-Dedzjum
  • Biljertferiening H.T.S.
  • Fitness Foar Froulju
  • Kaartklub
  • Keatsferiening De Twa Doarpen (mei Dedzjum)
  • Iisklup Tsjerkwert
  • Muzykferiening Eensgezindheid
  • Oranjeferiening Mei Inoar Ien
  • Stifting Windkracht Tien
  • 60+ soas Tsjerkwert–Dedzjum
Underdiel fan 'Fyftjin en Fierder'

Berne[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Befolkingsferrin[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Jier 1954 1959 1964 1969 1974 2000 2002 2009 2022
Ynwenners 560 524 504 473 438 463 478 466 447

Strjitten[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Arkum, Beabuorren, Boalserterwei, Iemswâlderleane, Himdyk, Jousterperwei, Kade, Tsjerkestrjitte, Rytseterp, Singel, Sylroede, Van Panhuijswei, Waltawei.

Iepenbier ferfier[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Sjoch ek[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

 
Plakken yn de gemeente Súdwest-Fryslân
Flagge fan de gemeente Súdwest-Fryslân
Stêden: BoalsertDryltsHylpenSnitsStarumWarkum

Doarpen en útbuorrens: AbbegeaAldegeaAllingawierArumBlauhúsBoazumBreesândykBritswertBurchwertDearsumDedzjumEastereinEasterwierrumEasthimEksmoarreFerwâldeFolsgeareGaastDe GaastmarGauGoaiïngeaGreonterpHartwertHeechIt HeidenskipHichtumHidaardHieslumHimmelumHinnaardDe HommertsIdzegeaIensYndykYpekolsgeaYsbrechtumItensJutrypKimswertKoarnwertKoarnwertersânKoudumKûbaardKûfurderrigeLaaksumLytsewierrumLoaiïngeaLollumLongerhouMakkumMolkwarNijhuzumNijlânOffenwierParregeaPenjumPiaamPoppenwierRaerdReahûsRienSânfurdSibrandabuorrenSkarlSkearnegoutumSkettensSkraardSkuzumSmelbrêgeSurchTersoalToppenhuzenTsjalhuzumTsjerkwertTurnsTwellingeaWaaksensWâldseinWarnsWesthimWytmarsumWiuwertWolsumWommelsWûns

Buorskippen: AaksensAbbegeasterkettingAndelahuzenAnnebuorrenArkumAtsebuorrenBaarderbuorrenDe BandBarsumBeabuorrenBessensBernsterbuorrenDe BierenBittensDe BlokkenBlomkampBoatlânBonjeterpBoppebuorrenDe BurdDyksterbuorrenDoanjebuorrenDoanjewierDraeisterhuzenEangterpEasthim (Wytmarsum)EksmoardersylFeytebuorrenFiifhûsFiskersbuorrenFjouwerhuzenFlânsumIt FlietGalamadammenGoaiïngamiedenGoaiumGrauwe KatDe GritsGrutte WiskeGreate WierrumHaaiumHarkesylDe HelHiemertHidaardersylHiddumHoekensHoarnsterbuorrenHouIdserdabuorrenIemswâldeYndyk (Boazum)IngwertIngwierJethJonkershuzenJousterpJouswertKâldehuzumDe KampenDe KatKlaeiterpDe KliuwKnossensKoaihuzenKromwâl (Boalsert)Kromwâl (Britswert)LippenwâldeDe Lytse GaastmarLytse WiskeLytshuzenMakkum (Boazum)MeilahuzenMontsamabuorrenMountsjewierDe NesNijbuorrenNijekleasterNijesylOsingahuzenPikesylDe PôleRea SkuorreRemswertRytseterpSaardSânfurder RypSyswertSjongedykSkearnebuorrenSkrokSotterum (Koarnwert)Sotterum (Skettens)SpearsSpykIt Strân SwaanwertSwarte BeienTrijehuzen (Hidaard)Trijehuzen (Snits)Trijehuzen (Wommels)TsjerkebuorrenDe WearenWesterbuorrenWesterlittensDe WierenWolsumerkettingWonnebuorren